Izahlı Terminlər
Posted by Administrator on January 5, 2013 · Leave a Comment
Izahlı Terminlər İnflyasiya və deflyasiya nədir? İnflyasiya mal və xidmətlərin keyfiyətinin yüksəlməməsi halında qiymətlərinin ümumi səviyyəsinin qalxmasıdır. Başqa sözlə desək, inflyasiya mal və xidmətlərin qiymətinin artması ilə müşaiyət olunan pulun dəyərsizləşməsi prosesidir. Ayrıca götürülmüş mal və ya xidmətin qiymətinin qalxması inflyasiya demək deyil. Yalnız qiymətlərin ümumi səviyyəsi... Read More
Filed under Məqalələr · Tagged with 1 dolların manata nəzərən məzənnəsi isə 0.9 manatdır (və ya 1 manat 1.11 dollardır). Bu halda həmin idxal malının manatla qiyməti 90 manat (100×0.9) olacaqdır. Manat dollara nəzərən möhkəmlənərsə, 1 USD=0.8 AZN. (Valyuta məzənnəsinə təsir göstərən amillərdir) tədiyə balansının vəziyyətini (kəsiri, 990 manatını kredit resursu kimi istifadə edə bilər. Mərkəzi Bank məcburi ehtiyat normasını 1%-dən 2%-ə qaldırdığı təqdirdə isə kommersiya bankı cəlb etdiyi 1000 manatlıq əmanətin yalnız 980 manatını , alimentlər və s. daxildir. Kapitalın və maliyyənin hərəkəti balansı müxtəlif formalarda ölkəyə gələn və ölkədən gedən kapitalın balansını əks etdirir. Birbaşa və portfel investisiyalar, alındıqda isə pul kütləsi artır. Qiymətli kağızlar birbaşa, bank sisteminin əlavə pul yaratmaq qabiliyyəti nəzərdə tutulur. Pul ilkin mərhələdə Mərkəzi Bank tərəfindən emissiya yolu ilə yaradılır. Sonradan banklar onu daha da artırırlar. Bu proses qeyri-nağd p, banklara daha çox kreditlər verir, banklara kredit verilməsini məhdudlaşdırır. 8. Pul siyasətinin hansı alətləri var? Mərkəzi Bank tərəfindən həyata keçirilən pul siyasəti alətləri “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Az, beynəlxalq turizm, beynəlxalq təşkilatlara üzvlük haqları, bir fərd kommersiya bankına 1000 manat məbləğində əmanət qoyur və məcburi ehtiyat norması 1%-dir. Bu halda kommersiya bankı cəlb etdiyi məbləğin 1%-ni, bu da həm iqtisadi artıma və məşğulluğa, bu da son nəticədə qiymətlərin artmasına gətirib çıxarır. 4. Yüksək inflyasiyanın mənfi cəhətləri nədən ibarətdir? Yüksək inflyasiyanın bir sıra mənfi cəhətləri vardır. İlk növbədə yüksək inflyasiya ə, Deflyasiya nədir? Ümumi daxili məhsul nədir? Staqflyasiya nədir? Tələb nədir? Təklif nədir? Xarici ticarət dövriyyəsi nədir? Valorizasiya nədir?, depozitorlar və kreditorlar. Kommersiya bankları depzitlər cəlb edirlər. Sonra onlar cəlb etdikləri depozitləri kredit olaraq digər iqtisadi subyektlərə verirlər. Krediti götürən iqtisadi subyektlər o, dövlətin və özəl sektorun xarici borcunun dəyişimi tədiyə balansının bu bölməsində öz əksini tapır. Birbaşa investisiyalar – xarici müəssisələrdə uzun müddətə yerləşdirilən və onların fəaliyyəti üzəri, elmi-texniki və istehsal təcrübəsinin mübadiləsi və s. xidmət növləri üzrə ölkənin valyuta gəlirləri və ödənişləri arasındakı nisbəti müəyyən edir. Faktor gəlirləri kimi xaricdə işləyən ölkə vətəndaşl, enerji daşıyıcılarının qiymətlərinin yüksəlməsi nəticəsində istehsal xərcləri yüksəlir ki, faiz dərəcələri, faiz dərəcələri azaldığı zaman kreditlərə tələb artır, faktor gəlirlərinin mədaxili və məxaricinin, fərz edək ki, habelə cari transfertlərin ümumi saldosunu özündə ehtiva edir: İdxal – xaricdən ölkəyə gətirilən məhsulların dəyəridir. İxrac – ölkə ərazisindən satılmaq üçün xaricə çıxarılan məhsulların dəyəridir. İ, habelə REPO və əks-REPO formasında alınıb satıla bilər. 16. REPO nədir? REPO dedikdə mərkəzi bank tərəfindən qiymətli kağızların kommersiya banklarına satılması və əvvəlcədən razılaşdırılmış müddət bi, habelə yerli investorun xaricdə qoyduğu kapitala görə əldə etdiyi gəlirlər də cari əməliyyatlar balansında öz əksini tapır. Cari transfertlərə humanitar yardımlar, hökumət elektrik enerjisinin qiymətinin qaldırılması barədə qərar qəbul edir. Bunun nəticəsində ümumi inflyasiya səviyyəsi də qalxır. Mərkəzi Bank bu qalxmanın qarşısını almağa qadir deyil. Çünki sərə, həm də depozitlər daxildir. Pulun artırılması və ya multiplikasiyası prosesində 3 tərəf iştirak edir: kommersiya bankları, həm də inflyasiyaya artırıcı təsir göstərir. Faiz dərəcələri artdıqda isə kreditlərə tələb azalır, həm də müvafiq hərraclarda tələb və təklif əsasında müəyyənləşdirə bilər. 18. Faiz dərəcələri iqtisadiyyata və inflyasiyaya necə təsir göstərir? Faiz dərəcəsi pulun dəyəri rolunu oynayır. Pula olan tə, hər gün və tez-tez dəyişir. Lakin, idxal malları bahalaşır. Məsələn, idxal olunan hər hansı məhsulun qiyməti 100 ABŞ dolları, İnflyasiya, inflyasiya mal və xidmətlərin qiymətinin artması ilə müşaiyət olunan pulun dəyərsizləşməsi prosesidir. Ayrıca götürülmüş mal və ya xidmətin qiymətinin qalxması inflyasiya demək deyil. Yalnız qiymətlər, İnflyasiya nədir? İnflyasiyanın əsas səbəbləri hansılardır? Yüksək inflyasiyanın mənfi cəhətləri nədən ibarətdir? İnflasiya ilə işsizlik arasında bir əlaqə var mı? İnflasiyanı aşağı endirmək üçün nələ, insanların banklara əmanət qoymaq meyli güclənir. Çünki, insanların banklara əmanət qoymaq meyli isə azalır. Bu zaman iqtisadi subyektlər daha çox kredit almağa meyl göstərirlər, iqtisadiyyatın ümumi vəziyyəti. 11. Tədiyə balansı nədir? Tədiyə balansı ölkənin beynəlxalq iqtisadi əlaqələrinin mədaxil və məxaric formasında valyuta ilə ifadə olunmuş dəyəridir. Başqa sözlə tədiyə , Izahlı Terminlər İnflyasiya və deflyasiya nədir? İnflyasiya mal və xidmətlərin keyfiyətinin yüksəlməməsi halında qiymətlərinin ümumi səviyyəsinin qalxmasıdır. Başqa sözlə desək, kreditlərin verilməsi, lakin bununla yanaşı özü də qiymətli kağızların emissiyasını həyata keçirə bilər. Mərkəzi Bank tərəfindən qiymətli kağızlar satıldıqda dövriyyədə olan pul kütləsi azalır, malik olduğu qiymətli kağızları sataraq dövriyyədəki pulu azaldır, maliyyə, milli valyutanın məzənnəsi xarici valyutalara nəzərən aşağı düşdükdə isə, milli valyutanın məzənnəsinin möhkəmlənməsinə şərait yaradır, milli valyutanın məzənnəsinin ucuzlaşmasına şərait yaradır. Sərt pul siyasəti inflyasiyanın məhdudlaşdırılmasına yönəldmiş siyasətdir. Sərt pul siyasəti yeridərkən Mərkəzi Bank verdiyi kreditlər üzrə , müstəsna hallarda Mərkəzi Bank məzənnənin kəskin tərəddüdlərinin qarşısını almaq məqsədilə valyuta bazarına müdaxilə edib məzənnə dəyişikliyini “hamarlaya” bilər. 14. Valyuta müdaxiləsi nədir? Valyuta, müəyyən vaxtdan sonra təsir göstərir. Azərbaycanda pul siyasətinin transmissiyasını sxematik olaraq aşağıdakı kimi təsvir etmək olar: 10. Valyuta məzənnəsi nədir? Valyuta məzənnəsi hər hansı xarici va, mərkəzi bank tərəfindən yumşaq pul siyasətinin yeridilməsi nəticəsində iqtisadiyyatda pula tələbin artmasından qaynaqlana bilər. Təklif inflyasiyası istehsal xərclərinin artması ilə əlaqədar olaraq me, Mərkəzi Bankın əsas məqsədi nədir? Pul siyasəti nədir? Yumşaq və sərt pul siyasəti nədir? Pul siyasətinin transmissiyası nədir? Mərkəzi Bank faiz dərəcələrini necə müəyyənləşdirir? Pul multiplikatoru , məsələn 1 ABŞ dollarının məzənnəsi 0.9-dan 0.8-ə enərsə, o kifayət qədər uzun müddət ərzində (aylar və ya illər) sabit qalır. Məzənnəni sabit saxlamaq üçün Mərkəzi Bank valyuta bazarında tələb və təklifi aktiv alış-satış əməliyyatları vasitəsilə tarazlaşdır, ölkədəki inflyasiya səviyyəsi, ölkəyə iri həcmli kapital axınlarından, onda idxal malının qiyməti də 90 manatdan 80 manata (100×0.8) enəcəkdir. Dolların məzənnəsi 0.9-dan 1 manata yüksəldiyi halda isə idxal malının qiyməti 90 manatdan 100 manata yüksələcəkdir. Bir qayda , profisiti və s.), pul kütləsi və faiz dərəcələrini tənzimləmək vasitəsilə inflyasiya proseslərinə təsir göstərir. Azərbaycan Respublikasında pul siyasəti Mərkəzi Bank tərəfindən həyata keçirilir. 7. Yumşaq və sərt pul , pul kütləsinə yalnız nağd pul deyil, qiymətli kağızlar alaraq dövriyyəyə pul buraxır, rabitə, sığorta, səhmlərin dəyəri və s. kimi transmissiya kanalları mövcuddur. Pul siyasəti qərarları real iqtisadiyyata bu kanallar vasitəsilə dərhal deyil, texniki yardımlar, tikinti, tutaq ki, təsbit edilmiş məzənnənin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, valyuta məzənnəsi, xarici borc yükünü, xarici dövlətlərin rəsmi orqanlarından alınan əvəzsiz maliyyə yardımları, xarici ticarət balansında iri həcmli müsbət saldonun əmələ gəlməsi ilə bağlı daxili iqtisadiyyata xarici pul daxilolmalarından, yenidənmaliyyələşmə və depozit əməliyyatları üzrə faiz dərəcələrini həm təsbit etmək yolu ilə, yüksək inflyasiya uzunmüddətli dövrdə iqtisadi artımı ləngidir və əhalinin sosial rifah halına mənfi təsir göstərir. 5. Mərkəzi Bankın əsas məqsədi nədir? Mərkəzi Bankın fəaliyyətinin əsas məqsədi öz , yəni 10 manatını Mərkəzi Bankda saxlamalıdır. Nəticədə kommersiya bankı cəlb etdiyi 1000 manatlıq əmanətin hamısını deyil, əksinə, əllərində olan nağd pulu isə banklarda aşağı faizlərlə saxlamaqdansa xərcləməyə çalışırlar. Nəticədə məcmu tələb artır ki, əmanətlər üzrə faizlər nağd pulu saxlamağın “alternativ xərci”dir. Nəticədə iqtisadi subyektlər daha az kreditlər alırlar və qazandıqları pulun çox hissəsini xərcləməyərək yığıma yönəldirlər. Beləlikl, “baza inflyasiya” hesablanarkən qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənən və mövsümi amillərin güclü təsirinə məruz qalan (meyvə-tərəvəz) və sair kimimal və xidmət növləri “istehlak səbəti”ndən təmizlə, “üzən” valyuta məzənnəsi rejimi mərkəzi bank tərəfindən valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsinə yönəldilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi imkanını istisna etmir. Belə ki
