Tikinti sektorunun xilas edilməsi, yoxsa əhalinin mənzillə təminatı?

Azərbaycan İpoteka Fondu 18 iyun 2009-cu il tarixindən güzəştli ipoteka kreditlərinin verilməsini bərpa edib. Lakin bu sistemin tətbiqi haqda müxtəlif rəylər və təkliflər var. Fond rəsmiləri kredit şərtlərinin çox güşətli olduğunu bilidrir, ekspertlər isə, daha da yüngülləşdirilməsini təklif edirlər.

İpoteka Fondunun rəhbəri: “Güzəştli ipoteka kreditləri sosial xarakterlidir və çoxəlverişlidir”

-Azərbaycan İpoteka Fondunun (AİF) İcraçı direktoru Fəxri Kazımov SİA-ya bildirib ki, 2009-cu ilin büdcəsindən ipoteka kreditlərinin maliyyələşdirilməsi üçün 14 milyon manatın ayrılması nəzərdə tutulub. Bu vəsaitin Fond tərəfindən tam şəkildə güzəştli ipoteka kreditlərinin yenidən maliyyələşdirilməsinə yönəldilməsi nəzərdə tutulur.

“Güzəştli kateqoriyaya aid olan vətəndaşlar bu kreditlərdən faydalanmaq üçün müvəkkil kredit təşkilatlarına müraciət edə bilərlər. Güzəştli kreditlərlə bağlı şərtlər dəyişdirilmədən saxlanılıb”,-Kazımov bildirib.

İcraçı direktor əlavə edib ki, ölkədə hazırda AİF-in xətti ilə təklif edilən ipoteka kreditləri üzrə şərtlər çox əlverişlidir: “Təkcə güzəştli deyil, hətta adi ipoteka kreditləri üzrə təklif olunan şərtlərin özü də məqbuldur və sosial xarakter daşıyır”.

Onun sözlərinə görə, MDB ölkələri arasında bu sahədə ən güzəştli şərtlər Azərbaycandadır. Belə ki, hazırda bizdə adi ipoteka kreditlərinin illik faiz dərəcəsi maksimum 8-dir. Bu rəqəm Rusiyada 12 faiz, Qazaxıstanda 13-14 faiz, Ukraynada isə 15-16 faizdir. Bu ölkələrdə güzəştli ipoteka kreditləri illik 10 faiz dairəsi ilə verilir.

Buna baxmayaraq, Azərbaycanda ipoteka kreditlərinin alınması üçün müraciətlər hələ ki, kütləvi hal almayıb. İpoteka kreditləri üçün müraciətlərin sayının az olduğunu Azərbaycan İpoteka Fondunun seçdiyi müvəkkil banklar da təsdiqləyirlər.

Bank mütəxəssisləri bildirirlər ki, əvvəlki illərlə müqayisədə müraciətlərin azalmasının əsas səbəbi iqtisadi böhranla əlaqədar əhalinin ipoteka kreditləşməsinə başlanacağına inanmamasıdır. Elə bu səbəbdən də dövlət vəsaiti hesabına kreditlə mənzil almaq istəyənlər lazımi sənədləri toplamaqda gecikirlər.

Kreditləşməyə qədərki xərclər sırasında sığorta xidməti haqlarının məbləği yüksək olması da prosesə mənfi təsir göstərir. Çünki borcalanın həm əmək qabiliyyəti, həm onun özünün həyatı, həm də aldığı mənzil sığortalanmalıdır.

Vüqar Bayramov: “İpoteka krediti almaq üçün ailənin gəliri kifayət qədər böyükolmalıdır"

İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun fikrincə, ipoteka kreditləşməsi üçün müəyyən edilən şərtlər kasıb təbəqənin dövlətin bu imkanından yararlanmasına mane olur. Belə ki, ipoteka kreditləri üzrə ödəniləcək aylıq məbləğ borc alanların aylıq məcmu gəlirinin 70 faizdən çox olmamalıdır: “Faktiki olaraq, bu bənd ipoteka krediti əldə etməyin nə qədər çətin olduğunu göstərir. Yəni, bu kreditlərin verilməsi üçün ölkə üzrə orta aylıq əmək haqqı nəzərə alınmayıb.

Əksər orta təbəqənin nümayəndələri 250-300 manat məvacib alır. Bu baxımdan Azərbaycanda təklif olanan ipoteka kreditlərini almaq üçün ailənin gəliri kifayət qədər böyük olmalıdır".

V.Bayramov qeyd edir ki, bu dəfəki ipoteka kreditləşməsində müştərinin gəliriləri yeni üsulla qiymətləndirilir: "Yəni, müştərinin imkanları qiymətləndiriləndə onun gəlirlərindən ailə üzvlərinin saxlanması üçün tələb olunan məbləğ də çıxılır. Nəticədə məsələn, 20 min manatlıq ev almaq istəyən 2 nəfərlik ailənin aylıq gəiri 400 manatdan az olmamalıdır.

Qeyd edək ki, İpoteka Fondunun qaydalarına görə, müştərinin ipoteka krediti üçün ödədiyi aylıq məbləğ onun gəlirlərinin 70 faizindən artıq olmamalıdır. Amma ödənişlər və gəlirlər arasında əlaqə təkcə bununla bitmir. Yeni qaydalara görə, bu dəfə müştərinin imkanları qiymətləndiriləndə onun gəlirlərindən ailə üzvlərinin saxlanması üçün tələb olunan məbləğ- adambaşına 84 manat və digər xərclər üçün 30 manat çıxılacaq.

V.Bayramov bildirir ki, 2 nəfərdən ibarət olan ailə 30 min manatlıq ev almaq üçün 480, 40 minlik ev almaq üçün 560, 50 min manatlıq ev almaq üçün isə 630 manat gəlirə malik olmalıdır: “3 nəfərlik ailənin 20 min manatlıq ev alması üçün ailə üzvlərinin təsdiqlənmiş gəliri 500 manatdan az olmaz. Əgər ailə 50 min manatlıq ev almaq istəsə, əvvəlcə gəlirlərinin 740 manatdan artıq olmasını dəqiqləşdirməlidir. Ailə üzvlərinin sayı artdıqca, aylıq gəlirə tələb də artır".

İqtisadçının fikrincə, gəlirləri 500-600 manat arasında olan ailələr nəzəri cəhətdən kredit ala bilər: “Amma bu kreditin məbləği 6-7 min manat arasında olacaq ki, bu da qeyri-ciddi bir məsələdir. Beş nəfərlik ailənin 20 min manatlıq ev götürməsi üçün aylıq gəliri 700 manatdan az olmamalıdır. Əgər belə ailə 50 min manatlıq ev almaq istəsə ailənin ümumi rəsmi gəlirləri 940 manatdan az olmamalıdır”.

Bildirək ki, mövcud qaydalara görə, ipoteka kreditlərindən istifadə edən şəxslər təkcə kreditə görə faizlər yox, həm də kreditin alınması prosesində göstərilən xidmətlərə üçün əlavə pul ödəməlidir.

Bu xərclərə əsasən, borcalanın özünün və onun almaq istədiyi mənzilin sığortalanması, ipoteka predmetinin qiymətləndirilməsi, qeydiyyat sənədlərinin alınması üçün nəzərdə tutulan xərclər daxildir. İlkin hesablamalara görə, təkcə ipoteka kreditinin rəsmiləşdirilməsi prosesinə ümumilikdə 110-160 manata yaxın pul tələb olunur.

V.Bayramov deyir ki, notariusda alqı-satqı müqaviləsinin təsdiqlənməsi üçün Bakıda 110, digər şəhər və rayonlarda isə 44 manat rüsum ödənməlidir: “İpoteka müqaviləsinin təsdiqi üçün ödənilən rüsumun məbləği isə kreditin məbləğindən asılıdır və 4 manat 40 qəpiklə- 27 manat 50 qəpik arasında dəyişir.

Bundan başqa, notariusun depozit hesabından nağd pulu çıxarmaq üçün məbləğin 0,15 faizi qədər komisyon haqqı ödəmək lazımdır. Alınacaq əmlakın qiymətləndirilməsi üçün isə qiymətləndirmə şirkəti ilə razılaşmadan asılı olaraq 10 manatdan 150 manatadək xidməthaqqıödənməlidir".

ElçinBayramlı

08:51 23/06/09