İnflyasiyanı necə tənzimləməli?

Vüqar Bayramov: “Mərkəzi Bank uçot stavkasını 3 faizdən 4 faizədək artırmalıdır”

 Dünya bazarında ərzağın balaşması prosesi davam edir. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının hesabatına görə, taxıl, ət, süd, yağ  və digər ərzaq məhsullarının qiyməti  qlobal iqtisadi böhran zamanı  belə bu dərəcədə yüksək olmayıb. Konkret şəkərin qiyməti  son 30 ildə rekord həddə çatıb. Hazırda dünya bazarında şəkərin tonu 835 dollara yüksəlib. Ekspertlər bildirir ki, dunya bazarındakı bahalaşma Azərbaycanın istehlak bazarına təsirsiz ötüşməyəcək. Proqnozlara əsasən, ölkədə inflyasiya səviyyəsi ötən illə müqayisədə cari ildə daha  yüksək olacaq.

İqtisadçı-alim Vüqar Bayramov bildirir ki, istər rəsmi, istərsə də müstəqil tədqiqatlar 2011-ci  il Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün prioritet məsələlərdən birinin inflyasiyaya qarşı mübarizənin aparılması olduğunu göstərir: “ İnflyasiya ilə  mübarizə yalnız qiymətlərin tənzimlənməsi, süni qiymət artımlarına qarşı mübarizənin aparılması formasında deyil, dolayi metodlardan, eləcə də maliyyə sektorunun imkanlarından istifadə etməklə həyata keçirmək olar. Ölkə başçısının 2011-ci ildə qiymət siyasətinin tənzimlənməsi ilə bağlı göstəriş verdiyini,o cümlədən BMT və digər baynəlxalq qurumların bu  il dünyada ərzaq qıtlığının yaranacağı yönündə  proqnozlarını nəzərə alsaq,    qiymətlərin dolayı yaxud birbaşa metodlarla tənzimlənməsi olduqca vacibdir”.

2011-ci ildə dünya bazarında qiymət artımlarının davam edəcəyini vurğulayan iqtisadçı bildirir ki, artıq ilin ilk ayında bahalaşma müşahidə edilib: “Dünya bazarındakı bahalaşma Azərbaycana idxal olunan məhsulların qiymətlərinin artmasına gətirib çıxaracaq. Artıq yerli istehsal məhsullarının qiymətlərində artımlar müşahidə edilməkdədir. Apardığımız tədqiqatların nəticəsi kimi Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin  3 faizdən 4 faizədək artırılması ilə bağlı qərar qəbul etməsi məqsədəuyğun hesab olnub. Uçot stavkasının artırılması iqtisadiyyatda aqreqat tələbdəki artımların azalmasına  gətirib çıxarır. Təbii bu azalma inflyasiya səviyyəsinin tənzimlənməsinə imkan verəcək. O baxımdan Mərkəzi Bankın uçot stavkasının artırılması istehlakçıların xərclərinin azalmasına gətirib çıxara bilər”.

Qlobal maliyyə böhranı ilə bağlı  Mərkəzi Bankın uçot stavkasını mərhələli şəkildə 15 faizdən 2 faizə qədər azaltdığını, 2010-cu ilin sonlarında isə uçot stavkasını 2 faizdən 3 faizə qaldırdığını xatırladan iqtisadçının sözlərinə görə, uçot stavkasının artırılması borclanma xərclərinin artımına, istehlakçıların xərcləmələrinin azalmasına gətirib çıxarır: “Eyni zamanda digər ölkələrin təcrübəsi uçot stavkasının artırılmasının pula qənaət edilməsi baxımından olduqca cəlbedici olduğunu  göstərir”.

V.Bayramov qeyd edir ki, uçot stavkasının qaldırılması  əmlak bazarına birbaşa təsir edəcək: “Fiskal siyasət baxımından qiymətlərin tənzimlənməsinə imkan yaradır. Uçot stavkası aşağı olan zaman pul təklifi artır. Pul təklifinin artması borclanmalar, liberal kredit siyasəti üçün hər hansı maneələrin yaranmasına  gətirib çıxarmır. Bu da birmənalı şəkildə inflyasiyanı artıran səbəblərdir”.

Ekspertin qənaətinə görə, uçot dərəcəsinin 1 bənd  artırılması həmçinin böhranın sonuncu mərhələsində bankların sağlamlaşdırılması baxımından əhəmiyyətli ola bilər..